Xəzər
Xəzər dənizi (az-əbcəd. خزر دنیزی; qaz. Каспий теңізі; rus. Каспийское море; türkm. Hazar deňzi; fars. دریای خزر) — Yer kürəsində ən böyük axmaz göl. Avropa və Asiyanın kəsişməsində yerləşir. Dibində okean tipli yer qatı yerləşdiyinə və dəniz ölçülərinə malik olduğuna görə dəniz adlanır. Suyun səviyyəsi dəyişkəndir, hazırda o okean səviyyəsindən təqribən – 28 metr aşağıdır. Xəzər dənizi dünyanın okeana çıxışı olmayan ən böyük su hövzəsidir və dünya göl sularının 44%-ni təşkil edir.
Elşən Xəzər
Elşən Xəzər (29 mart 1973, Bakı) — Azərbaycan şairi, meyxanaçısı.
== Həyatı ==
Elşən Qürbətov 1973-cü ildə martın 29-da Bakı şəhərində anadan olmuşdur. Əsli Cəlilabaddandır. Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin «Kütləvi rejissorluq» fakültəsini bitirmişdir. 1995-ci ildən meyxanaya başlayıb.
Mirzə Xəzər
Mirzə Mikayılov Kərim oğlu (29 oktyabr 1947, Göyçay – 31 yanvar 2020, Münxen) – dağ yəhudisi olan Azərbaycan jurnalisti, publisist, naşir, Bibliyanın tərcüməçisi. 20 yanvar faciəsi baş verərkən Bakıda radio, televiziya, qəzetlər susdurulan günlərdə Azərbaycanı informasiya blokadasından xilas edən və sovet qoşunlarının Bakıda törətdiyi qəddar əməllərini, Azərbaycanın və dünyadan əli üzülmüş azərbaycanlıların səsini dünyaya çatdıran, Azərbaycanda demokratiyanın inkişafı, insan hüquqlarının qorunması və ədalətli cəmiyyət qurulması uğrunda yorulmaz mübariz, radiojurnalist.
Mirzə Xəzər 1973-cu ilin iyun ayında Azərbaycan Dövlət Universitetinin hüquq fakultəsini bitirib. 1974-cü ilin yanvar ayınadək Sumqayıtda vəkil işləyib. 1974-cü ilin iyun ayında SSRİ-ni tərk edib, İsrailə mühacirət edib. 1975-ci ildə İsraildə Tel-Əviv Universitetinin SSRİ-dən gəlmiş hüquqşunaslar üçün açılan xüsusi kurslarında oxuyub. 1975–1976-cı illərdə İsrail ordusunda xidmət edib. O, 2 fevral 2020-ci ildə Almaniyanın Münhen şəhərində vəfat edib.
Mirzə Xəzər 1976–1985-ci illərdə Azadlıq radiosunun Azərbaycan bölməsində baş redaktorun müavini işləmişdir. 1985-ci ilin oktyabr ayında ABŞa köçmüşdür.
Qala (Xəzər)
Qala — Azərbaycan Respublikasının Xəzər rayonunun inzibati-ərazi vahidində qəsəbə.
Qala kəndinin adı bilavasitə «qala» ilə əlaqədardır. Toponimin ilk baxışda belə sadə izahı bir tərəfdən tarixi-arxeoloji faktlara, digər tərəfdən isə xalq etimalogiyasına əsaslanır. Yerli yaşlı sakinlərin bəzisi kəndin adını «mühafizə olunan yer» kimi mənalandırır, başqa sözlə alınmaz, məğlubedilməz yer, kənd. Digər qism isə sözün məhz birbaşa mənası ilə, yəni «qala» ilə əlaqələndirir.
Tarixi dəlillər ikinci gümanı daha çox təsdiqləyir. Belə ki, burada XIV və XVII əsrin birinci yarısında inşa olunmuş qala istehkam və müşahidə qalaça tikililəri həmin ehtimalı həqiqət kimi qəbul etməyə üstünlük verir. Qeyd edək ki, XIV əsrə məxsus bu qala kəndin ən hündür yerində qaya üzərində inşa edilib. Paralel elmi tutuşdurmalar göstərir ki, bu qala konstruktiv memarlıq, həmçinin inşaat xüsusiyyətlərinə görə Mərdəkan, Şağan, Ramana və s. kəndlərdəki dördkünc qalalar tipinə aiddir.
Qaya (Xəzər)
Qaya və ya Abşeron limanı yanında qəsəbə — Bakının Əzizbəyov rayonunda qəsəbə. Keçmiş adı Abşeron limanı yanında qəsəbə olmuşdur. Qayalıq sahədə yerləşdiyindən 1973-cü ildən belə adlandırılmışdır.
Radio Xəzər
Xəzər FM — Azərbaycanda fəaliyyət göstərən azərbaycandilli özəl radio.
Milli Televiziya və Radio Şurasının 14 sentyabr 2007-ci il tarixi qərarı ilə “Xəzər TV” MMC-yə radio yayımı üçün 6 il müddətinə xüsusi razılıq (lisenziya) verilmişdir.
“Lisenziyalaşdırma sahəsində bəzi tədbirlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 21 dekabr 2015-ci il tarixli 713 №-li Fərmanının 5.1-ci bəndinə əsasən lisenziyalar müddətsiz hesab edilmişdir.
Açılışı 2016-cı ildə baş tutan yeni inzibati binada “Xəzər FM” müasir avadanlıq, efir və montaj otaqları ilə təmin olunmuşdur.
Xəzər (Dərbənd)
Xəzər — Dağıstan Respublikasının Dərbənd rayonunda yerləşən kəndlərdən biridir. 2002-ci il siyahıya alınmasına əsasən 3,490 nəfər əhali yaşamaış, onlardan 1,420 nəfərini azərbaycanlılar təşkil etmişdir. Kənd 1969-cu ildə salınmışdır.
Xəzər (Neftçala)
Xəzər — Azərbaycan Respublikasının Neftçala rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində qəsəbə. Bala Kür çayı sahilində, Salyan düzündədir. Keçən əsrdə M.Qasımov adına sovxozun malikanəsi yanında yaradılmış, Xəzər dənizi yaxınlığında salındığı üçün Xəzər adlandırılmışdır.
Xəzər (ad)
Xəzər — kişi şəxs adı.
Xəzər Gəncəli — Azərbaycan rejissoru.
Digər
Xəzərlər — əsasən 6-cı əsrdən başlayaraq adı çəkilən və 7–10-cu əsrlərdə (bəzi qaynaqlara görə həmçinin 11-ci əsrin əvvəllərində) Xəzər Xaqanlığını qurmuş türkdilli xalqın adı.
Xəzər Xaqanlığı, Xəzər dövləti, Xəzər imperiyası — xəzərlərin qurmuş olduğu dövlətin adı.
Xəzər dili — xəzərlərin danışdığı türk dili.
Xəzər dənizi — ərəblər tərəfindən Xəzərlərin adı ilə adlandırılmış gölün adı.
Məkan adı. Məsələn, Xəzər rayonu.
Müxtəlif təyinatlı qurumların, müəssisələrin adı. Məsələn, Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi, Xəzər Universiteti, Xəzər-Lənkəran futbol klubu.
Xəzər Aslanov
Aslanov Xəzər Qəşəm oğlu (6 iyun 1970, Bakı) — Xızı Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı.
Xəzər Aslanov 6 iyun 1970-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. Əmək fəaliyyətinə 1987-ci ildə Xırdalan Südçülük sovxozunda fəhlə kimi başlamış və 1988-ci il tarixə kimi həmin müəssisədə çalışmışdır. 1988-ci ildə Bakı şəhər Məhkəməsində katib işləmiş, 1988–1990-cı illərdə həqiqi hərbi xidmətdə olmuşdur.
1990–1992-ci illərdə "İRS" kooperativində Beynəlxalq Əlaqələr şöbəsinin inspektoru, 1992-ci ildə "Fədai" kooperativinin sədri, 1992–1994-cü illərdə "Aslan R. Q" k/m-da kommersiya direktoru, 1994-cü ildə "ER-COMPANY LTD"-də mütəxəssis, 1994–2002-ci illərdə Azərbaycan Respubilkası Daxili İşlər Nazirliyində əməliyyatçı, 2002–2003-cü illərdə "European-Tabacco-Baku" ASC-da Marketinq şöbəsinin baş əlaqələndiricisi, 2003–2005-ci illərdə "European-Tabacco-Baku" ASC-da Marketinq şöbəsinin baş əlaqələndiricisi, 2005–2006-cı illərdə Xanlar (indiki Göygöl) Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının sosial-iqtisadi məsələlər üzrə müavini, 2006-cı ilin aprel ayından oktyabr ayınadək isə Xanlar Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının I müavini, 2006–2012-ci illərdə isə Yardımlı Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı vəzifələrində çalışmışdır.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 aprel 2012-ci il tarixli Sərəncamı ilə Xızı Rayon İcra Hakimiyyəti başçısı vəzifəsinə təyin edilmişdir.
Xəzər Aslanov Qəşəm Aslanovun oğludur.
Xəzər Bakı
Xəzər Futbol Klubu 2017/2018-ci illər mövsümündə I Divizionda debüt edib. Klub ev oyunlarını "Azal Arena"da keçirir. Bu klub, sonradan bəzi problemlərə görə, fəaliyyətini Region Liqasında davam etdirməyə məcbur olub.
Xəzər FK
Xəzər FK — Bakı şəhərini təmsil edən Azərbaycan futbol klubu.
Xəzər-Lənkəran FK — Lənkəran şəhərini təmsil edən Azərbaycan futbol klubu.
Xəzər Sumqayıt FK — Sumqayıt şəhərini təmsil edən Azərbaycan futbol klubu.
Xəzər FM
Xəzər FM — Azərbaycanda fəaliyyət göstərən azərbaycandilli özəl radio.
Milli Televiziya və Radio Şurasının 14 sentyabr 2007-ci il tarixi qərarı ilə “Xəzər TV” MMC-yə radio yayımı üçün 6 il müddətinə xüsusi razılıq (lisenziya) verilmişdir.
“Lisenziyalaşdırma sahəsində bəzi tədbirlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 21 dekabr 2015-ci il tarixli 713 №-li Fərmanının 5.1-ci bəndinə əsasən lisenziyalar müddətsiz hesab edilmişdir.
Açılışı 2016-cı ildə baş tutan yeni inzibati binada “Xəzər FM” müasir avadanlıq, efir və montaj otaqları ilə təmin olunmuşdur.
Xəzər Gəncəli
Xəzər Gəncəli (26 yanvar 1956, Bakı) — Azərbaycan rejissoru, Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru (23 aprel 1997), Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Artisti (16 oktyabr 2018)
Xəzər Novruz oğlu Gəncəli 1956-cı il yanvar ayının 26-da Bakı şəhərində şair-dramaturq Novruz Gəncəlinin ailəsində dünyaya gəlib.1973-78-ci illər arasında Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin “Dram rejissorluğu” fakultəsini bitirərək dram rejissoru ixtisasına yiyələnmişdır. Bir müddət Universitetin nəzdində yerləşən “Tədris teatrı”nda rejissor işləmiş, daha sonralar isə fəaliyyətini Gənc Tamaşaçılar Teatrında baş rejissorun truppa üzrə köməkçisi vəzifəsi ilə davam etmişdir (1987-1990). 1990-cı ildən 2000-ci ilə qədər X.Gəncəli Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin “Teatr sənəti” fakültəsində “Aktyor və rejissor sənəti” fənnindən dərs demiş, burada pedaqoji fəaliyyət göstərmişdir. X. Gəncəli 2000-ci ildən etibarən Türkiyə Cümhuriyyətinə getmiş və 2014-cü ilə qədər əvvəl İstanbul Böyük Şəhər Bələdiyyəsi Göstəri Sənətlər Mərkəzində, daha sonralar, “Dərya Öncü Egitim” qurumunda və İstanbul Mərmərə Universiteti “Atatürk Egitim fakultəsi”ndə həm rejissor, həm də pedaqoq kimi fəaliyyət göstərmiş bu müəssisələrin səhnəsində müxtəlif janrlı pyeslərin tamaşaya hazırlanmasına rejissor olaraq quruluş vermişdir. Bunlardan Nikolay Vasilyeviç Qoqolun “Müfəttiş” (2003), Mirzə Fətəli Axundzadənin “Yıxılasan, Paris!” (2004), Güngör Dilmenin “Deli Dumrul” (2005), Turqut Özakmanın “Töre” (2006), Üstün İnancın “İstanbulun Fəthi” (2007), Tuncər Cücənoğlunun “Dosye” (2008), Jan Batist Molyerin “Meşşan dvoryanlıqda” (2009), Nəcib Fazıl Kısakürəyin “Para” (2010), Vilyam Şekspirin “Venetsiya taciri” (2011), İbrahim Şinasinin “Şair evlənməsi” (2012) tamaşalarını misal göstərmək olar.
Xəzər Gəncəli İstanbulun Mərmərə Universitetində pedaqoq kimi fəaliyyət göstərən yeganə həmyerlimiz olmuş və burada onun “Yönetmen ve oyun” (“Rejissor və pyes”) adlı elmi-nəzəri kitabı nəşr olunmuşdur (2011).
2014-cü ildən etibarən X. Gəncəli Azərbaycana geri dönmüş və Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin 22 dekabr 2015-ci il tarixli sərəncamı ilə Mingəçevir Dövlət Dram Teatrına baş rejissor vəzifəsinə təyin olunmuşdur. Bu teatrda 2018-ci ilə qədər 11 səhnə əsərinə quruluş vermişdir.
X. Gəncəli həmcinin Türkiyə Cümhuriyyətində fəaliyyəti dövründə bir necə filmlərə də çəkilmişdir. “Sevgi ana” (inspektor, 2003), “Yusuf yüzlü” (aptekçi Murad, 2004), “Kareli çay” (Çayçı rolu, 2008), “Qırx altı nömrəli oda”, (Rüstəm, 2008), “Yaxşı cazibə”, (Gəray, 2011) obrazlarına və Azərbaycanda isə “Əfsanənin qayıtması” filmində isə 2018-ci ildə Doktor obrazına çəkilmişdir.
Xəzər Hüseynov
Xəzər Allahverdi oğlu Hüseynov (10 avqust 1973, Yuxarı Uzunoba, Naxçıvan rayonu) — tarix elmləri doktoru, Naxçıvan Dövlət Universitetinin Azərbaycan tarixi kafedrasının müdiri.
Xəzər Hüseynov 10 avqust 1973-cü ildə Babək rayonunun Yuxarı Uzunoba kəndində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1990–1995-ci illərdə NDU nun Tarix Filologiya fakültəsinin tarix əlavə hüquq ixtisasını fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1995–1997-ci illərdə hərbi xidmətdə olub.
1997-ci ildən 2001-ci ilə qədər NDU-da Azərbaycan tarixi kabinəsinin müdiri işləyib. 2001-ci ildən NDU-da Azərbaycan tarixi kafedrasının müəllimi, 2007-ci ildən isə həmin kafedranın baş müəllimi işləyib. 2006-cı ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edib tarix üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsini alıb. 2011-ci ildən dosentdir. 2016–2021-ci illərdə YAP Universitet Şəhərciyi Ərazi İlk Partiya Təşkilatının sədr müavini vəzifəsində çalışıb. 27 mart 2023-cü il tarixindən Naxçıvan Dövlət Universitetində Azərbaycan tarixi kafedrasının müdiridir.
Zirə (Xəzər)
Zirə — Azərbaycan Respublikasının Xəzər rayonunun inzibati ərazi vahidində qəsəbə.
Zirə qəsəbəsi Bakı şəhərinin 45—46 kilometr şərqində, Abşeron yarımadasının Pirallahı adasına yaxın hissəsində yerləşir. Zirə qəsəbəsi üç tərəfdən, Cənub, Şərq və Şimaldan Xəzər dəniziylə əhatə edilmişdir. Dənizə ən yaxın hissəsi cənubda, Şah dili zolağı tərəfdədir. Tarix boyu Zirə kəndi Abşeronda ən böyük örüşü olan kənd olub. Kənd ötən əsrin əllinci illərindən etibarən qəsəbə statusu almışdır. Tarixən Zirənin torpaqları Qala və Türkan kəndləriylə həmsərhədd olmuşdur. Sovet hakimiyyətindən əvvəl nayihə mərkəzi Suraxanıda olduğu vaxt, Zirənin şimal tərəfinə, indi Port-Abşeron, əhali arasında isə sadəcə Port adlanan əraziyə yaxın torpaqlara suraxanılılar köçürülmüşdür. Onlar həmin ərazidə «Qışlaq» kəndini salıb məskunlaşmış, eyni zamanda «Xaşaxana» adlanan yaşayış məskənini də salmışlar.
XX əsrin əllinci illərində Zirə ətrafındakı Fermanın ərazisinə Şamaxının Cəbirli kəndinin əhalisinin bir qismi köçürülmüş və orada «Cəbirli» adlı kiçik bir kənd əmələ gəlmişdi.
İzzət Xəzər
İzzət Xəzər - Türk jurnalist.
İzzət Xəzər, Mətbuat Nəşr Yüksək Məktəbi məzunu olub, 1 noyabr 1988 tarixində "Səhər" qəzetində müxbir olaraq peşə həyatına başladı. Müxtəlif vəzifələr çalışdıqdan sonra eyni media birliyinə bağlı "Sabahınız xeyir" qəzetində çalışarkən, 1992-ci ildə Cizredə Novruz nümayişlərini izləməklə vəzifələndirildi. Hərəkəti küçəyə çıxma qadağanının olduğu bir zamanda, müxbir yoldaşı Faruk Balıqçı ilə birlikdə ağ bayraq daşıdığı halda, təhlükəsizlik gücləri ilə nümayişçilər arasındakı qarşıdurmalarda açılan atəş nəticəsi öldürüldü. İzzət Xəzəri öldürən güllənin kimin silahından çıxdığı müəyyən oluna bilmədi.
Xəzər (dəqiqləşdirmə)
Coğrafiya:
Xəzər dənizi — Yer kürəsində ən böyük axmaz göl.
Xəzər dağı — Füzuli rayonunun ərazisində qərar tutan dağ.
Xəzər gölü (Türkiyə) — Türkiyədə yerləşən Tavr (Tavros) dağları arasında tektonik (rif mənşəli) göl.
Yaşayış məntəqələri
Xəzər rayonu — Bakı şəhərinin 11 inzibati rayonundan biri, keçmiş Əzizbəyov rayonu.
Xəzər (Neftçala) — Neftçala rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
Xəzər (Türkmənistan) — Türkmənistanın Balkan vilayətində etrap hüquqlu şəhər.
Xəzər (Dərbənd) — Dağıstanın Dərbənd rayonunda yerləşən kənd.
Tarix:
Xəzər xaqanlığı — 634-cü ildə Şərqi Göytürk dövləti dağıldıqdan sonra yaranmış türk dövləti.
Mətbuat:
Xəzər — Ədəbi-bədii jurnal.
Xəzər — 2009-cu il aprelin 1-də bağlanan qəzet.
Xəzər Babazadə
Xəzər Babazadə (2005) — Azərbaycan şahmatçısı, beynəlxalq usta (2022-ci ildən etibarən). 2023-cü ilin mart ayının reytinqinə görə Azərbaycan şahmatçıları arasında 19-cu, dünya şahmatçıları arasında isə 853-cü və "Top 100 Juniors" reytinqində isə 66-cı yerdə qərarlaşıb.
Xəzər Babazadə 2005-ci il martın 12-də Bakıda anadan olub. O, 5 yaşından şahmat oynamağa başlayıb. Bakıda 269 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alıb.
2016-cı ilin mart ayında ilk dəfə şahmat üzrə Azərbaycan çempionatında iştirak etdi.
2018-ci ilin yanvar ayında şahmat üzrə Azərbaycan çempionatında 4,5/9 xalla turnirdə 8-ci pilləni tutdu.
2019-cu ilin yanvar ayında şahmat üzrə Azərbaycan çempionatında 4,5/9 xal topladı.
2022-ci ilin fevral ayında Naxçıvanda keçirilən şahmat üzrə Azərbaycan çempionatında 5/9 xal topladı.
2015-ci ilin iyul ayında Gürcüstanın Poti şəhərində keçirilən 10-cu Poti Beynəlxalq Açıq Şahmat Festivalı "Nana Aleksandriya Kuboku - 2015" turnirində iştirak etdi.
Xəzər ağdişi
Xəzər ağdişi (lat. Crocidura caspica) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin həşəratyeyənlər dəstəsinin yereşənlər fəsiləsinin ağdiş cinsinə aid heyvan növü.
Əsasən Azərbaycan və İran ərazilərində yayılmışdır. Daha çox Xəzər dənizinin sahil ərazilərində müşahidə edilir.
Xəzər osmundeyası
Osmundea caspica (lat. Osmundea caspica) — rhodophyta şöbəsinin florideophyceae sinfinin ceramiales dəstəsinin rhodomelaceae fəsiləsinin osmundea cinsinə aid yosun növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir – VU D2. Nadir Xəzər endemikidir.
Tallom 4-12 sm hündürlüyündədir, silindrik, bir qədər girintili-çıxıntılı, nahamr səthli, az və ya çox şaxələnmişdir. Əsas budaqlar uzun, seyrək və ya əhəmiyyətli dərəcədə çoxdur, arabir və ya sıx, bir qədər qısa, sadə və ya şaxələnmiş budaqlarla örtülmüşdür. Tallom bitmə dərinliyindən asılı olaraq şaxələnmə dərəcəsinə və qalınlığına görə fərqlənir: dərin sularda olan formalar uzun və nazikdir, sahilə yaxın formalar isə kiçik, qalın kobuddur. Köndələn kəsikdə qabıq qatı çox da böyük olmayan, demək olar ki, kvadrat və ya düzbucaqlı, sıx birləşmiş hüceyrələrdən ibarətdir. Tallomun mərkəzindəki hüceyrələr uzununa kəsikdə tallomun uzunluğunda çox dartılmışdır, çox uzun silindrləri xatırladır. Lentikulyar qalınlaşmalar yoxdur.
Xəzər iynəbalığı
Xəzər iynəbalığı (lat. Syngnathus abaster) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin i̇ynəbalığıkimilər dəstəsinin i̇ynəbalıqları fəsiləsinin adi dəniz iynəbalığı cinsinə aid heyvan növü.
Xəzər dənizinin hər yerində yayılmışdır. Cənubi Xəzərdə çayların dənizə qarışan hissəsində yaşayır.
İynəbalıq dəniz balığıdır, lakin şirin suda da yaşaya bilir. Uzunluğu 230 mm-dək olur, cinsi yetişkənliyə çatmış balıqların uzunluğu 90 mm-ə çatır. Dənizdə dəniz otu zosteraarasında şaquli vəziyyətdə yaşayır, Bədəninin rəngi yaşadığı mühitin -otların rəngində (yaşılımtıl-qonur) olduğundan çox çətin seçilir.
İynə balıqlarının da çoxalması çox maraqlı keçir. May-iyun aylarında çoxalma ərəfəsində erkək balıqların qarın nahiyyəsində uzununa iki dəri qatı əmələ gəlir və açıq kisə (kamera) şəklini alır. Dişi balıqlar kürülərini bu kameraya tökür.
